Bánh nẳng của chợ Tràng là một trong số các loại bánh đặc sản của vùng Lập Thạch. Nhờ vào bí quyết riêng mà bánh nẳng ở đây rất thơm và ngon.
Chợ Tràng thuộc xã Nhân Đạo, đây là một xã miền núi phía Tây Bắc của huyện Sông Lô, tỉnh Vĩnh Phúc. Cứ mỗi độ vào ngày mùng 2 tháng 2 âm lịch, người dân Nhân Đạo lại tổ chức lễ hội đình Chung, đây là ngôi đình thờ tướng Lữ Gia tham gia vào cuộc chiến chống giặc Hán. Và trong dịp đặc biệt này, người dân nơi đây sẽ sử dụng rất nhiều lễ vật và một lễ vật không thể thiếu đó chính là bánh nẳng.
Nguyên liệu chính để làm nên bánh nẳng vừa dẻo thơm, vừa ngon mắt là gạo nếp và nước nẳng. Sự khéo tay của người đầu bếp được thể hiện ở khâu chế nước nẳng, bánh ngon hay không phụ thuộc rất nhiều vào điều này.
Nước nẳng được chưng cất bằng các loại lá cây, vỏ cây, vỏ quả từ tự nhiên của rừng núi như: lá trầu không, cây đu đủ, cây mận, cây bưởi, vỏ chuối tiêu, vỏ quả sở … Các loại cây sau khi được phơi khô thì đốt thành than đem hòa với nước vôi sau đó gạn cho nước thật trong thì thành nước nẳng để dùng. Một cách hay được bà con áp dụng để kiểm tra xem nước nẳng đạt yêu cầu hay chưa thường dùng lá trầu không nhúng vào khoảng 15-20 giây, vớt ra và bỏ vào miệng nhai mà thấy nước bọt đỏ như nước nhai trầu là được.
Khi ngâm nước nẳng thì cần phải ngâm ở trong những đồ vật được làm bằng sành sứ. Tuyệt đối không ngâm ở trong đồ nhựa hay là bằng kim loại vì như thế sẽ làm ảnh hưởng tới màu sắc cũng như là mùi vị của nước nẳng. Bên cạnh đó, để tạo nên màu sắc của bánh nẳng giống như ý muốn thì người ta cũng có thể tự điều chỉnh bằng cách thêm hoặc là bớt đi một số loại lá cây khi đốt để lấy tro. Ví dụ như nếu muốn cho bánh có được màu vàng mịn thì khi đốt có thể sử dụng thêm lá cây táo hoặc là lá cây bưởi, còn nếu muốn cho bánh cho màu vàng giống như màu của mật ong thì khi đốt cho thêm lá cây chảu hoặc là cây sở.
Đối với gạo làm bánh nẳng phải là thứ nếp ngon, hạt tròn còn vương mùi nếp mới không dùng gạo nát, cần phải sàng sảy kĩ loại bỏ tấm đem vo sạch. Sau đó, đun cho nước nẳng sôi thêm một lần nữa, khi nước còn âm ấm thì đổ gạo vào ngâm khoảng sáu tiếng đồng hồ thì vớt ra đem gói.
Thông thường lá măng mai, lá dong hay lá chít đều có thể dùng gói bánh. Nhưng lá chít gói bánh nẳng là ngon nhất. Mỗi chiếc bánh nẳng nhỏ và được buộc lạt như bánh chưng Tày. Bánh nẳng sau khi gói xong thì cho vào nồi luộc, cứ một lớp bánh thì sẽ được rải thêm một lớp măng tre non. Trong quá trình luộc cần phải đổ nước liên tục để cho bánh ngập trong nước. Thời gian luộc bánh khoảng 6 tiếng đồng hồ, khi vớt bánh ra cần để cho thật nguội rồi lại dùng tay để lăn bánh để làm cho bánh thêm tròn và rền hơn.
Bóc lớp lá chít, chúng ta sẽ cảm nhận được hương thơm của gạo nếp trộn lẫn cùng với hương thơm của các loại cây rừng làm nước nẳng. Càng ăn lại càng thấy hấp dẫn.
