Nem chua là đặc sản nổi tiếng gợi nhớ tới vùng quê đầu miền Trung nắng gió. Nem chua Thanh Hóa là loại đặc sản hấp dẫn đến nỗi mà ai xuôi Bắc ngược Nam nếu có dịp ghé qua đất Thanh Hóa ít nhiều đều mua nem về ăn và làm quà cho người thân.
Ở xứ Thanh, nem chua không chỉ là món ngon thông thường trên bàn nhậu mà còn là thứ thường xuyên xuất hiện mỗi dịp lễ tết. Mâm cơm ngày tết bên cạnh bánh trưng, giò lụa, gà luộc phải có thêm 1 – 2 chục nem bày bên cạnh.
Hiện nay thì đi đâu người ta cũng dễ dàng mua được nem chua Thanh Hóa nhưng chỉ là loại nem làm theo cách làm của nem chua Thanh Hóa. Nem xứ Thanh chuẩn phải làm đúng cách bởi bàn tay khéo léo của người đất Thanh.
Những chiếc nem chua dài hấp dẫn và bắt mắt được du khách biết đến và đặt mua nhiều nhất. Dọc Quốc lộ 1A vào cửa ngõ Thanh Hóa, du khách khi dừng lại ven đường, tại các trạm dừng chân Bỉm Sơn, cầu Tào Xuyên, Hàm Rồng, nhà ga hay bến xe… đều dễ dàng mua được những chiếc nem chua xinh xắn làm quà. Người dân Thanh Hóa khắp mọi miền đất nước, dù bận trăm công nghìn việc, dù mang vác nặng nề cũng cố đem vài chục chiếc làm quà biếu.
Nguyên liệu chính làm nem là thịt nạc ngon bỏ hết gân xay nhuyễn, bì lợn đã cạo hết mỡ thái chỉ nhỏ. Ngày xưa không có máy xay thì người làm nem phải giã thịt bằng tay, thịt được giã tay thường dính hơn ngon hơn hiện nay rất ít nơi làm cách này mà hầu hết dùng máy xay. Thịt xay trộn với thính, mì chính, đường, muối hoặc nước mắm để lên men sau đó cho bì lợn đã thái vào trộn cùng.Sau khi trộn thịt với gia vị và bì lợn thành một hỗn hợp đồng nhất thì người làm nem sẽ lặn miếng thịt thật khéo léo, lấy lá ổi hoặc lá đinh lăng, tỏi, ớt tươi thái lát đặt lên rồi gói nem.
Khâu gói nem là cả một nghệ thuật, đòi hỏi sự khéo léo và tỉ mỉ của nghệ nhân. Lá chuối tươi rửa sạch, lau khô, đem tước bỏ phần dọc lá, tùy loại nem để xé lá, lá nhỏ bên trong, lá to bên ngoài. Khi gói, lót một lớp túi ni lông mỏng lên trên rồi mới cho nguyên liệu chính vào giữa. Tỏi, ớt thái lát dài, lá đinh lăng, bạc hà hoặc ổi được ép vào khối thịt rất khéo và đẹp mắt. Các lớp lá chuối bọc càng dày thì quá trình lên men càng nhanh và hương vị thơm ngon của món ăn được lưu giữ lâu hơn.
Nem chua Thanh Hóa thường được chấm cùng tương ớt cay. Vị ngọt của thịt heo quyện hòa với vị chua thanh nhẹ, vị cay của ớt tỏi, thơm bùi và sần sật dai dai của bì làm say đắm lòng người, chẳng dễ gì mà quên được.
Không chỉ là sản vật để những người con xa quê nhớ về, nem chua còn là món quà thết khách đầy mời gọi của quê hương Thanh Hóa, góp phần làm phong phú kho tàng ẩm thực dân tộc Việt.
