Mỗi miền quê Việt Nam đều sở hữu những món ăn đặc trưng, mang đậm dấu ấn văn hóa và hương vị riêng biệt. Đối với Quảng Ngãi – vùng đất miền Trung đầy nắng gió, don không chỉ là một món ăn mà còn là biểu tượng gắn liền với đời sống, văn hóa và con người nơi đây. Nhưng don là món gì? Vì sao món ăn này lại có sức hút đặc biệt với du khách và những người con xa xứ? Cùng món ngon ba miền tìm hiểu ngay!
Don là món gì?
Don là loài nhuyễn thể thuộc họ hến, sinh sống tại các vùng nước lợ và cửa biển. Don có hình dáng nhỏ nhắn, chỉ khoảng 2cm, vỏ mỏng, màu vàng đậm. Loài don tập trung nhiều nhất ở hai con sông lớn của Quảng Ngãi là sông Trà Khúc và sông Vệ. Don thường ẩn mình sâu dưới lớp cát khoảng năm phân, chỉ nổi lên một lần mỗi năm vào mùa sinh sản, từ tháng Giêng âm lịch đến cuối mùa hè. Đây cũng là thời điểm người dân địa phương bắt đầu mùa cào don.
Khi nhắc tới don thì người Quảng Ngãi sẽ mặc định hiểu là canh don. Canh don mang vị ngọt thanh tự nhiên, không tanh, khi kết hợp với ớt xanh và bánh tráng, món ăn trở nên đậm đà nhưng vẫn giữ được sự thanh mát đặc trưng. Ngày nay, don đã trở thành món đặc sản thu hút nhiều du khách đến với Quảng Ngãi. Tại các quán ăn ven sông Trà Khúc, không khó để bắt gặp hình ảnh du khách say sưa thưởng thức tô canh don nóng hổi. Đây không chỉ là một món ăn mà còn là câu chuyện văn hóa, là hơi thở của vùng đất đầy nắng và gió này.
Quy trình chế biến món canh don
Ở phần trên, chúng ta đã được giải đáp don là món gì? Và mặc dù don xuất hiện ở nhiều nơi, nhưng chỉ khi được chế biến tại Quảng Ngãi, món ăn này mới mang hương vị nguyên bản và đậm đà nhất. Quy trình chế biến don đòi hỏi sự tỉ mỉ và kỳ công, từ khâu làm sạch đến khâu nêm nếm.
Làm sạch don: Sau khi được cào về, don sẽ được rửa sạch nhiều lần để loại bỏ hết rong rêu và các loài sinh vật khác. Tiếp đó, người ta ngâm don trong nước vo gạo khoảng nửa ngày để chúng nhả hết bùn đất.
Luộc don: Don được cho vào nồi, đổ nước ngập rồi đun sôi. Khi nước sôi, người ta khuấy mạnh để don há miệng, nhả hết chất bẩn bên trong. Phần nước luộc don sau đó được lọc kỹ để giữ lại vị ngọt tự nhiên.
Tách thịt don: Don chín sẽ được tách phần vỏ và thịt. Thịt don sau đó được nấu chung với nước luộc, thêm hành phi, tiêu, và đặc biệt là ớt xanh cay nồng – gia vị không thể thiếu trong ẩm thực miền Trung.
Tầm quan trọng của món don trong văn hóa ẩm thực Quảng Ngãi là gì?
Don Quảng Ngãi gây ấn tượng không chỉ bởi nguyên liệu lạ mà còn bởi cách thưởng thức độc đáo. Khi món don được mang ra, thực khách sẽ thấy một tô nước màu trắng đục, bên trong là những con don nhỏ nhắn, được điểm xuyết bởi hành tây thái mỏng và bánh tráng bẻ vụn.
Hương vị của don chính là sự hòa quyện của nhiều yếu tố: vị ngọt tự nhiên từ thịt don, cái cay nồng của ớt xanh, vị béo nhẹ từ hành phi, và chút giòn tan từ bánh tráng. Tất cả tạo nên một món ăn đơn giản nhưng đậm đà và khó quên. Don được thưởng thức ngon nhất khi còn nóng.
Đối với người dân Quảng Ngãi, don không chỉ là món ăn mà còn là một phần ký ức. Mỗi khi xa quê, nhắc đến don là nhắc đến tuổi thơ với những buổi chiều theo mẹ ra sông cào don, hay những bữa ăn đạm bạc nhưng ấm cúng bên gia đình.
Món don không cầu kỳ về hình thức, nhưng chính sự giản dị ấy lại làm nên sức hấp dẫn của nó. Mỗi du khách khi thưởng thức don đều cảm nhận được sự chân chất, mộc mạc – nét đặc trưng của con người miền Trung. Vì vậy, dù ở đâu, don vẫn luôn là một phần trong tâm hồn những người con Quảng Ngãi.
Xem thêm: Cách nấu bún bò huế ngon như ở Huế, đơn giản tại nhà
Xem thêm: Những loại đặc sản Ninh Thuận làm quà, tinh hoa từ đất và người
Don là món gì đã được giải đáp ở trên. Don không phải là một món ăn cầu kỳ hay xa hoa, nhưng chính sự giản dị, chân thực của nó đã chạm đến trái tim của biết bao người. Khi có dịp đến với Quảng Ngãi, đừng quên thưởng thức món don để cảm nhận hết tinh hoa ẩm thực miền Trung và mang về những ký ức đẹp đẽ về vùng đất đầy tình người này.
